O Paul Klee γεννήθηκε στο Münchenbuchsee, κοντά στην Βέρνη στα 1879. Παντρεύτηκε την εκλεκτή της καρδιάς του Lilly Strumpf, με την οποία απέκτησε ένα γιο, τον Felix, και έζησε μεγάλο μέρος της ζωής στο Μόναχο, πόλη που αποτελούσε καλλιτεχνικό κέντρο στα χρόνια της Belle Epoque -αλλά και στο Βερολίνο και στην Ελβετία. Ταξίδεψε πολύ, στο Παρίσι, στην Ιταλία, στην Αίγυπτο, στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Γερμανία, ενώ σχετίστηκε και με σημαντικούς καλλιτέχνες, όπως ο Kandinsky (οι δυο τους, μαζί με τον Feininger και τον Jawlensky αποτέλεσαν την ομάδα των Blaue Vier).
Ο πατέρας του ήταν μουσικός και έτσι ο Klee μεγάλωσε μέσα στην μουσική, τέχνη που τον επηρρέασε βαθιά.
Ο ίδιος αγαπούσε πάρα πολύ το θέατρο, το τσίρκο, τον χορό, την μουσική και τα θεάματα. όλα αυτά αποτυπώνονται τόσο στην τέχνη του, όσο και στον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπιζε την ζωή. Ένιωθε πως η καθημερινότητα ήταν ένα πάλκο, μια σκηνή θεάτρου, οι άλλοι άνθρωποι ηθοποιοί, τα γεγονότα και οι καταστάσεις θεατρικά έργα και ο ίδιος θεατής που παρακολουθεί την παράσταση και αποτυπώνει τις εντυπώσεις του στην ζωγραφική.
Για τον λόγο αυτό, πολλά από τα έργα του αντλούν την θεματολογία τους από το θέατρο, το τσίρκο, τον χορό ή και τις διασημότητες του κινηματογράφου της εποχής. Παράλληλα τα έργα του διαπνέονται από μια μουσικότητα: διαθέτουν ρυθμό και μελωδία, πολλά από αυτά είναι απεικόνιση μουσικής.
Η αγάπη του για το θέατρο αποτυπώνεται στους πίνακες που απεικονίζουν μάσκες ή έχουν εμπνευστεί από αυτές. Ένδειξη αυτής τις αγάπης είναι και οι μαριονέτες που κατασκεύασε για τον Felix. Οι μάσκες, ιδιαίτερα προς το τέλος της ζωής του, αποτελούν σύμβολο της καταστροφής του ανθρώπινου σώματος, της υλικής υπόστασης του ανθρώπου: η μάσκα είναι το «ψεύτικο» καμουφλάζ του «αληθινού» προσώπου. Αντίστοιχα, οι μαριονέτες τους απεικονίζουν φανταστικά όντα (όπως το ηλεκτρικό φάντασμα) ή και αληθινά πρόσωπα, όπως φίλους του ή ακόμα και τον ίδιο.
Τον συγκινούσε πολύ ο χορός -ήταν λάτρης της χορεύτριας Palucca, της οποίας τις παραστάσεις παρακολούθησε συχνά. Από αυτές εμπνεύστηκε για να δημιουργήσει πίνακες με θέμα τον χορό. Ο χορός και οι ακροβάτες («το θράσσος των ακροβατών») αντιπροσωπεύουν για τον Klee «το ρίσκο του ανθρώπου – δημιουργού» -ιδιαίτερα το salto mortale, από το οποίο έλαβε το έναυσμα για να φτιάξει έναν πίνακα με θέμα την καταιγίδα. «Ο χορός και η πάλη είναι οι δυο ουσιαστικές φάσεις του θεάματος». Εξίσου τον εντυπωσίαζαν και όλα τα θεάματα του τσίρκο. Συνδυάζοντας αυτά με το θέατρο, δημιούργησε αρκετούς πίνακες με θέμα ήρωες θεατρικών παραστάσεων ή μύθων, όπως τον Γάιδαρο από το «Όνειρο θερινής νυκτός» ή τον Άμλετ.
Ο κινηματογράφος είναι το μοντέρνο θέαμα της εποχής και ο Klee τον παρακολουθεί συστηματικά και εμπνέεται από τα αστέρια του. Ο γιος του αναφέρει πως ο Klee θαύμαζε τον Charlie Chaplin και δεν έχανε καμία ταινία του. Μάλιστα, έχει δημιουργήσει μια σειρά από σκίτσα εμπνευσμένα από κινηματογραφικούς αστέρες -ένα από αυτά αποτυπώνει τον Charli. Κάποια από τα σκίτσα αποτελούν απόπειρα παραλλαγών του ίδιου προσώπου σε διάφορες εκφραστικές ή συναισθηματικές καταστάσεις και θυμίζουν (ή προοιωνίζουν) έντονα τα πορτρέτα του Andy Wharhol.
Η περίοδος κατά την οποία δίδαξε στο Bauhaus, μαζί με τον Kandinsky, στην Βαϊμάρη, το Βερολίνο και το Dassau τον επηρρέασε βαθιά. Συμμετείχε στις γιορτές και τις εκδηλώσεις που οργάνωνε η Σχολή, συχνά έφτιαχνε τις προσκλήσεις για τις γιορτές αυτές και παρακολουθούσε όλα τα συνδεδεμένα με αυτή θεάματα. Το Βερολίνο άσκησε σημαντική έλξη στον ζωγράφο, ο οποίος έλεγε ότι «Το Βερολίνο μπορεί να κάνει τα πάντα […] ακόμα και να ανακατέψει ένα πορνείο με τον Mozart!». Δίδαξε επίσης και στην Ακαδημία του Düsseldorf.
Η ζωγραφική του Klee εντάσσεται στα ρεύματα του εξπρεσιονισμού, του κυβισμού και του σουρρεαλισμού. Ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό της, σε κάθε περίπτωση είναι η μουσικότητα. Όπως προαναφέρθηκε, η μουσική έπαιζε σημαντικό ρόλο στην ζωή του, από τα παιδικά του χρόνια ήδη. Μεγαλώνοντας και καθώς εξελισσόταν ως ζωγράφος, ο Klee έδειξε ενδιαφέρον και για την «επιστημονική/μαθηματική» άποψη της μουσικής. Συνέλαβε την ιδέα ότι η μουσική αναπτύσσεται με βάση δύο συντεταγμένες, τον χώρο και τον χρόνο. Αυτές οι δυο συντεταγμένες μαζί παράγουν κίνηση -άρα αλλαγή, την οποία θέλησε να αποδώσει με το χρώμα. Η μετάβαση από το ένα χρώμα στο άλλο -και αυτό σε αλλεπάληλες διαδοχές- στους πίνακες του Klee αποκρυσταλλώνει την μουσική έκφραση της ζωγραφικής του. Συχνά χρησιμοποίησε και το μοτίβο της σκακιέρας για τον σκοπό αυτό -αλλά χωρίς να περιορίζεται στην αυστηρότητα των δύο χρωμάτων, αφού «το χρώμα τον είχε κατακτήσει, […], ο ίδιος είχε γίνει ένα με το χρώμα».
Υπό αυτό το πρίσμα, ο μουσικός Pierre Boulez, εξετάζει την ζωγραφική του Klee, στο βιβλίο του Le pays fertil (Η γόνιμη χώρα).
Ο Klee εκδιώχθηκε το 1933 από την Γερμανία, μετά την άνοδο του εθνικοσοσιαλισμού, με την κατηγρορία ότι κάνει διεφθαρμένη τέχνη. Πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, με την οικογένειά του, στο Ticino της Ελβετίας, όπου και πέθανε το 1939, σε ηλικία 61 έτους, από μια θανατηφόρα δερματοπάθεια.
Όλα αυτά, εμείς τα μάθαμε στην εξαιρετική έκθεση του Bozar, Paul Klee – Le théâtre de la vie, την οποία μπορείτε να επισκεφθείτε μέχρι της 25 Μαΐου -μην την χάσετε!
Μερικές από τις ωραιότερες εικόνες του Klee, μπορείτε να θαυμάσετε εδώ (thanks γουγλ!).
*ο τίτλος, διά στόματος Paul Klee.