Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, δηλώνω με τρόπο απόλυτο πως δεν θέλω να αποκτήσω παιδιά. Η χλεύη, η ειρωνεία και η δηκτική-«μας-τα-‘παν-κι-άλλοι» αντίδραση που αντιμετώπιζα μονίμως, κυρίως από όσους είχαν ήδη λάβει το χρίσμα του γονιού, με ωθούσαν στο να υπεραμύνομαι της «αντι-μαμαδικότητάς» μου, με ακόμα πιο απόλυτο και σθεναρό τρόπο. Στην αρχή, τα κίνητρά μου ήταν ενστικτώδη: δεν ένιωθα καμία έλξη για τα στρουμπουλά μαγουλάκια και τα μωρουδίστικα δερματάκια -τουναντίον. Κατόπιν, η επιχειρηματολογία μου εμπλουτίστηκε και από ορισμένα εγωιστικότατης φύσεως επιχειρήματα, τύπου «θέλω να κάνω τη ζωή μου και τα παιδιά αποτελούν εμπόδιο», αλλά και από μερικά άλλα δήθεν «κοινωνικού χαρακτήρα», όπως «πρέπει να είσαι ανεύθυνος για να φέρνεις σε αυτόν τον κόσμο παιδιά».

Η δε χαζοχαρουμενίαση των νέων γονέων και νεότευκτων παππούδων που συχνά-πυκνά συναντούσα, ενίσχυε σταθερά και κατ’εξακολούθησιν τις απόψεις μου, όσο και την απόρριψη που ένιωθα για το μοντέλο της οικογένειας (μαμά-μπαμπάς-παιδιά) που παρουσιάζεται ως θεμέλιος λίθος μιας κοινωνίας και ενός πολιτισμού, των οποίων πολλά στοιχεία ουδόλως τιμητικά είναι. Τον ίδιο ρόλο έπαιζε και το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των γάμων που ανήκουν στο περιβάλλον μου, κατέληξαν σε διαζύγιο, και μια μεγάλη πλειοψηφία των οικογενειών που γνωρίζω είναι μονογονεϊκές.

Μεγαλώνοντας και ωριμάζοντας (;), τον απόλυτον την θέσης μου αμβλύνθηκε, αλλά το περιεχόμενο παρέμεινε. Το θέμα απλώς δεν με ενδιαφέρει, δεν έχω μητρικό φίλτρο- τέλος. Προς επίρρωσιν της άποψής μου, έθετα και το ατράνταχτο επιχείρημα «δεν θα είμαι καλός γονιός, αν κάνω ένα παιδί χωρίς να το επιθυμώ» και «πρόκειται για μια σοβαρότατη απόφαση που εσφαλμένα λαμβάνεται συχνά για εθιμοτυπικούς λόγους».

Έφτασαν δυο ώρες, και μάλιστα λειψές, για να τεθούν σημαντικά ρήγματα στην θέση μου αυτή: μια συνέντευξη του κυρίου Ευγένιου Τριβιζά στην (αντιπαθητική κατ’εμέ) Βίκυ Φλέσσα. Ανήκω στην γενιά που μεγάλωσε με τα παραμύθια και τις τηλεοπτικές του παραγωγές. Μόλις, λοιπόν, αντιλήφθηκα την συνέντευξη, αποφάσισα να θυσιάσω τον ύπνο μου (τι κακό είναι αυτό, τα πιο ενδιαφέροντα προγράμματα να προβάλλονται στην μεταμεσονύχτια ζώνη;), και δεν το μετάνιωσα καθόλου.

Είπε πολλά, πάρα πολλά ενδιαφέροντα σε αυτό το δίωρο, ο κύριος Τριβιζάς, σε πείσμα των κακών ερωτήσεων και των στερούμενων εφυΐας σχολίων της οικοδέσποινας. Συγκράτησα λίγα και τα σημειώνω για να μην τα ξεχάσω -και για να τα ξαναδιαβάζω κάθε φορά που απογοητεύομαι από την περιρρέουσα κατάσταση. Μυαλά σαν του κυρίου Τριβιζά σπανίζουν επικίνδυνα -γι’αυτό και η λάμψη τους φαντάζει εντονότερη.

  • Το εκπαιδευτικό σύστημα, όχι μόνο δεν ευνοεί την ανάπτυξη της φαντασίας του παιδιού, αλλά αντιθέτως, την πνίγει. Καλείται, λοιπόν, ο γονιός να λειτουργήσει σαν αντίβαρο σε αυτή την κατάσταση. Απλά καθημερινά πράγματα λειτουργούν συνήθως σαν εναύσματα για την ανάπτυξη της φαντασίας ενός παιδιού. Κι αν αυτό έχει την τύχη να διατηρηθούν και να τονωθούν αυτά τα εναύσματα, τότε θα καταφέρει να χαρεί μια υγιή και ισορροπημένη ενήλικη ζωή. Ένα παιδί δεν λέει ψέματα, όταν διηγείται απίθανες ιστορίες και καθόλου δεν πρέπει να του κόβουμε τα φτερά με την κλασική ατάκα «μη λες ψέματα». Αφήνει την φαντασία του ελεύθερη και πλάθει ιστορίες. Πέρα από την δημιουργικότητα, αυτό συμβάλλει και στην ψυχική του ισορροπία.
  • Από τέτοια απλά καθημερινά πράγματα, εμπνέεται και ο ίδιος ο κύριος Τριβιζάς. Μια απλωμένη μπουγάδα, το πώμα ενός μπουκαλιού ή μια γάτα που λιάζεται σε ένα παράθυρο είναι συνήθως οι αφορμές που αξιοποιεί για να πλάσει τις ιστορίες ή τα ποιήματά του.
  • Είναι δυνατόν να δημιουργήσουμε στο παιδί μια υγιή σχέση με την πραγματικότητα, χωρίς να πνίξουμε την φαντασία του. Οι ισορροπίες είναι λεπτές, και το έργο όχι εύκολο, αλλά είναι εφικτό. Αυτό φυσικά, απαιτεί να αφιερώνεται χρόνος ποιοτικός από τους γονείς. Αλλά δεν είναι ακατόρθωτο.
  • Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από τα χιλιάδες «πρέπει» και «μη» που εκστομίζονται καθημερινά από το στόμα των γονιών. Πέρα από την απονέκρωση την φαντασίας και τα συγκεχυμένα μηνύματα, αυτές οι προστακτικές προκαλούν και στραγγαλισμό μιας προσωπικότητας που αναπτύσσεται. Το παιδί ευνουχίζεται και μπερδεύεται σε ένα κυκεώνα από υποχρεώσεις και απαγορεύσεις που είναι συχνά περιττές. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει πως υποχρεώσεις και απαγορεύσεις πρέπει να εκλείπουν πλήρως. Δεν θα αφήσουμε ένα παιδί να πέσει από το μπαλκόνι για να μην περιοριστεί η προσωπικότητά του. Μέτρο χρειάζεται και σαφής ορισμός προτεραιτοτήτων από μέρους των γονιών.
  • Τα παραδοσιακά παραμύθια προβάλλουν συνήθως κάποια κλασικά πρότυπα που ενίοτε είναι ξεπερασμένα, ή απλώς διαστεβλώνουν την προσωπικότητα των παιδιών ή τους δημιουργούν λανθασμένες εντυπώσεις: η όμορφη προγκήπισσα και το πριγκηπόπουό με το λευκό άλογο δεν ευθύνονται τάχα για χιλιάδες απογοητεύσεις εφήβων κοριτσιών και νέων γυναικών, επειδή ο επίδοξος σύντροφος απείχε από αυτό το πρότυπο; Η κακή εικόνα που έχουμε για πολλά ζώα, όπως πχ ο λύκος ή η αλεπού δεν έχει τις ρίζες της στο γεγονός ότια αυτά συνήθως αποτελούν προσωποποιήσεις του Κακού; Ο κύριος Τριβιζάς, όμως πάει ακόμα πιο πέρα: πέραν του ότι πολλά κλασικά παραμύθια ενισχύουν στερεότυπα λανθασμένα ή παρωχυμένα, μας λέει πως είναι μεγάλο λάθος να προσωποποιούνται έννοιες όπως το καλό, το κακό, η εξυπνάδα και η ανδρεία. Και μας δίνει μια πολύτιμη συμβουλή για την καθημερινή μας ζωή, με ή χωρίς παιδιά. Είναι λάθος να λέμε σε κάποιον «είσαι κακός» ή «είσαι ηλίθιος» -πέρα από προσβλητικό, είναι κάτι που πληγώνει τον ψυχισμό, ακόμα και των ενηλίκων, πολλώ δε μάλλον ενός παιδιού. Είναι λοιπόν, προτιμότερο να πούμε σε ένα παιδί (αλλά και σε ένα ενήλικο) «αυτό που έκανες ήταν κακό ή λάθος». Ο ίδιος ο κύριος Τριβιζάς, στα έξοχα παραμύθια του, αποκαθηλώνει τα στερεότυπα, τα αποσυνθέτει και δημιουργεί αντιπρότυπα, πιο προσιτά και εύληπτα από ένα παιδί.

Την σκεφτόμουν αυτή την συνέντευξη για μέρες. Κάθησα και κράτησα σημειώσεις από όσα μπόρεσα να συγκρατήσω από τον χείμαρο των ιδεών που εξέφρασε ο κύριος Τριβιζάς. Και κάτι βασικό ανατράπηκε μέσα μου. Ακόμα και η ορολογία έχει την αξία της. Απαίσιά μου ακούγεται η φράση «κάνω παιδιά»: τι είναι τα παιδιά; κεφτεδάκια ή εξελόφυλλα; Εξίσου κακή μου ακούγεται η φράση «αποκτώ παιδιά», γιατί τα παιδιά δεν είναι ούτε κτήμα, ούτε απόκτημα. Από την πρώτη στιγμή που έρχονται στον κόσμο, τότε που ζυγίζουν λειψά τέσσερα κιλά, είναι αυτόνομες υπάρξεις, ξεχωριστοί άνθρωποι και όχι προεκτάσεις της μαμάς τους και του μπαμπά τους. Και είναι απαραίτητο οι γονείς να συνειδητοποιούν και να σέβονται αυτή την αλήθεια, αν επιθυμούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη υγιών ανθρώπων.

Γιατί αυτό ακριβώς είναι ο ρόλος των γονιών: συμβολή στην ανάπτυξη -υλική και πνευματική- καινούριων, νέων ανθρώπων. Τα παιδιά, έτσι κι αλλιώς, κάποια στιγμή θα φύγουν. Ας έχουν εκείνη την στιγμή, όσο το δυνατόν πιο υγιή προσωπικότητα.

Ο κύριος Τριβιζάς, με πέντε απλές κουβέντες, κατάφερε όσα δεν είχαν καταφέρει οι νουθεσίες πολλών ήδη χρισμένων γονιών όλα αυτά τα χρόνια: να βάλει στο κεφάλι μου την ιδέα, κάποια στιγμή, να φέρω στον κόσμο ένα παιδί, που θα ήθελα να αναθρέψω με βάση αυτή την κοσμοθεωρία.

______________________

Για τον κύριο Τριβιζά, εδώ.

Πριν από λίγο καιρό, το Παπί είχε γράψει ένα πολύ όμορφο ποστ για τα παραμύθια.

Advertisements